CÁCH NHẬN BIẾT TRIỆU CHỨNG VÀ PHÒNG BỆNH TAY CHÂN MIỆNG

Bệnh tay chân miệng là bệnh nhiễm trùng do vi rút gây ra ở trẻ nhỏ. Bệnh thường tự khỏi và không đe dọa nhiều đến sức khỏe của trẻ, tuy nhiên bệnh cũng có thể gây ra những biến chứng nguy hiểm. Và để hiểu rõ hơn về bệnh này cũng như cách phòng tránh bệnh, phòng y tế nhà trường xin gửi tới quý thầy cô, quý phụ huynh và các em học sinh một số thông tin dưới đây:

1. Triệu chứng

Các triệu chứng của bệnh tay chân miệng thường xuất hiện trong vòng 3-5 ngày sau khi tiếp xúc với nhiễm trùng. Thời gian này được gọi là giai đoạn ủ bệnh.

Những triệu chứng sớm của bệnh tay chân miệng gồm:

- Sốt cao, thường 38-39°C, chán ăn, ho, đau bụng, đau họng, đôi khi có thể gây nôn.

- Loét miệng: Sau 1 hoặc 2 ngày, các nốt đỏ bắt đầu xuất hiện trong miệng, nhất là quanh lưỡi, lợi và mặt trong má.

Đầu tiên, những nốt này có kích thước bằng chiếc cúc áo nhỏ. Sau đó chúng nhanh chóng phát triển thành những vết loét lớn có màu vàng-xám, bao quanh là một vòng tròn đỏ. Những vết này có thể rất đau khiến trẻ khó ăn, uống và nuốt, khiến trẻ rất khó chịu và quấy khóc. Những vết loét miệng này sẽ hết trong vòng 5-7 ngày.

+ Nổi ban trên da: Những vị trí hay gặp những nốt này nhất là ở ngón tay, lòng bàn tay, lòng bàn chân và thỉnh thoảng gặp ở mông và bẹn. Những nốt này có kích thước khoảng 2-5mm, ở giữa có màu xám sẫm và có hình bầu dục.

Những nốt này thường không đau và không ngứa. Điều quan trọng là không được làm vỡ những nốt này, vì có thể khiến bệnh lây lan. Các nốt ban trên da và mụn nước có thể kéo dài tới 10 ngày.

Cùng trẻ phòng bệnh chân tay miệng

2. Nguyên nhân

Các virus gây bệnh tay chân miệng có thể lây theo 2 cách:

- Qua những giọt dịch tiết từ đường hô hấp - gần giống đường lây của cảm cúm.

- Qua các bề mặt nhiễm bẩn hoặc chất thải (phân).

Thông thường bệnh lây lan do tay bị dính virus từ những đồ vật nhiễm bẩn, sau đó đưa tay lên gần miệng hoặc mũi. Bệnh cũng có thể lây do hít phải virus qua những giọt lơ lửng trong không khí.

Vi rút cũng có thể có mặt với số lượng lớn ở trong phân của người nhiễm, và có thể tồn tại ở đó trong tới 4 tuần sau khi các triệu chứng đã hết.

Người thường nếu tiếp xúc với dịch từ các nốt mụn nước hoặc nước bọt của người bệnh cũng sẽ mắc bệnh tay chân miệng.

3. Phân biệt bệnh tay chân miệng với các bệnh khác

Có thể phân biệt bệnh tay chân miệng với các nhiễm virus khác bằng:

- Tuổi của người bệnh: Bệnh tay chân miệng hay gặp nhất ở trẻ dưới 10 tuổi.

- Mô hình triệu chứng: Các triệu chứng bắt đầu bằng sốt cao và đau họng, sau đó các vết loét phát triển trong miệng trẻ, tiếp theo là các nốt phát ban ở bàn tay, bàn chân.

- Biểu hiện của các nốt: Những nốt này nhỏ hơn nốt thủy đậu và thường có màu sắc, kích thước và hình dạng khác biệt.

Cũng có thể khẳng định bệnh tay chân miệng bằng cách dùng tăm bông quệt vùng da, họng hoặc trực tràng của người bệnh và mang xét nghiệm. Đối với trẻ em có thể dùng mẫu phân.

4. Biến chứng

Bệnh tay chân miệng thường nhẹ và tự khỏi mà không cần điều trị. Biến chứng thường hiếm gặp, nhưng có thể gồm:

·Mất nước: Những nốt loét trong họng và miệng có thể gây khó uống và khó nuốt, dẫn đến mất nước. Cần khuyến khích trẻ uống nước và sữa thay vì những loại đồ uống có tính a xít như nước trái cây, Coca, pepsi…và nên uống từng ít một, nhiều lần.

Liên hệ với bác sĩ nếu trẻ không thể hoặc không muốn uống bất kỳ loại đồ uống nào, hoặc nếu trẻ có những dấu hiệu mất nước, bao gồm:

- Da khô, nhăn, khi véo da chỗ véo lâu hết.

- Không thể đi tiểu, hoặc không có nước tiểu trong 8 giờ.

- Mắt trũng, có vẻ mệt mỏi và lờ đờ bất thường.

- Thóp trũng (ở trẻ nhỏ).

Những trường hợp mất nước nhẹ có thể điều trị bằng dung dịch bù nước đường uống, có bán sẵn tại phần lớn các hiệu thuốc. Những trường hợp nặng hơn có thể cần điều trị trong bệnh viện.

Nhiễm trùng da: Bệnh có nguy cơ gây ra các nốt trên da bị nhiễm trùng, nhất là nếu những nốt này bị trầy xước. Các triệu chứng của nhiễm trùng da gồm:

 - Đau, đỏ, sưng và cảm giác nóng ở chỗ nhiễm trùng.

 - Da rỉ nước hoặc có mủ.

Hãy cho trẻ đi khám nếu nghi ngờ bị nhiễm trùng da, vì trẻ có thể cần điều trị bằng kháng sinh bôi hoặc uống.

·         Viêm màng não do virus

Trong một số hiếm trường hợp, bệnh tay chân miệng có thể dẫn đến viêm màng não do virus, tuy nhiên không gây đe dọa nghiêm trọng tới sức khỏe.

Các triệu chứng bao gồm: Sốt cao 38°C hoặc hơn, li bì, đau đầu, cứng gáy, sợ ánh sáng. Không có cách điều trị đặc hiệu cho viêm màng não virus ngoài việc dùng thuốc giảm đau để giảm triệu chứng. Phần lớn các trẻ sẽ phục hồi hoàn toàn trong vòng 2 tuần.

·         Viêm não

Biến chứng nặng nhất nhưng hiếm gặp nhất của bệnh tay chân miệng là viêm não, có thể gây tổn thương não và đe dọa tính mạng.

Những dấu hiệu sớm của viêm não là những triệu chứng giống như cúm, có thể diễn ra trong vài giờ hoặc vài ngày. Các triệu chứng khác gồm: Mệt mỏi, thờ ơ, li bì hoặc lú lẫn, co giật chân tay, yếu hoặc liệt các chi, sợ ánh sáng, triệu chứng thần kinh đặc hiệu khác. Trẻ bị viêm não cần được nhập viện ngay để điều trị.

5. Điều trị

Không có thuốc đặc trị cho bệnh tay chân miệng. Bệnh thường tự khỏi sau 7-10 ngày. Có thể giảm nhẹ triệu chứng ở trẻ bằng cách:

- Khuyến khích trẻ nghỉ ngơi và uống nhiều nước, sữa.

- Cho trẻ ăn thức ăn mềm như khoai tây nghiền vì việc ăn và nuốt sẽ khá khó khăn.

- Dùng thuốc điều trị triệu chứng.

Thuốc điều trị

Các thuốc không cần đơn như paracetamol và ibuprofen, có thể giúp giảm đau họng và hạ sốt. Không dùng aspirin cho trẻ dưới 16 tuổi.

Có nhiều loại gel, thuốc xịt và nước súc miệng để điều trị loét miệng bao gồm:

- Gel lidocaine - có thể dùng cho trẻ mọi lứa tuổi.

- Xịt miệng benzydamine - dùng cho trẻ từ 5 tuổi trở lên.

- Súc miệng benzydamine - dùng cho trẻ từ 12 tuổi trở lên.

Một cách khác là súc miệng bằng nước muối ấm - pha nửa thìa cà phê muối (2,5g) với 1/4 lít nước. Điều quan trọng là không được nuốt nên tránh dùng cho trẻ nhỏ.

Nếu trẻ có mụn nước, tránh làm vỡ mụn vì dịch bên trong làm bệnh lây lan. Các nốt mụn nước sẽ khô và hết trong vòng 7 ngày.

Tuy nhiên, nếu không chắc trẻ có đúng là bị bệnh tay chân miệng hay không, có thể đưa trẻ đi khám bác sĩ. Cũng nên liên hệ với bác sĩ nếu:

- Trẻ không thể hoặc không chịu uống bất kỳ đồ uống gì.

- Trẻ có các dấu hiệu mất nước, bao gồm không đi tiểu nhiều như bình thường.

- Các triệu chứng của trẻ không cải thiện hoặc nặng lên sau 7 ngày.

- Trẻ có triệu chứng phụ như thay đổi tình trạng tâm thần, co giật, thay đổi tính cách.

6. Phòng ngừa bệnh lây lan

Bệnh tay chân miệng rất dễ lây. Cách tốt nhất để tránh mắc bệnh và lây lan bệnh là tránh tiếp xúc gần với người bệnh và:

- Luôn rửa tay sau khi đi vệ sinh, sau khi thay tã cho trẻ và trước khi chuẩn bị thức ăn.

- Khuyến khích trẻ bị bệnh rửa tay thường xuyên.

- Tránh dùng chung vật dụng với người nhiễm bệnh.

- Đảm bảo các bề mặt làm việc luôn sạch sẽ.

- Giặt chăn ga gối hoặc quần áo có thể dính nước bọt, dịch từ mụn nước hoặc phân bằng nước nóng.

Nếu trẻ bị bệnh tay chân miệng, cần cho trẻ nghỉ học khi trẻ thấy mệt. Trẻ có thể đi học trở lại ngay khi thấy khỏe hơn. Không cần bắt trẻ nghỉ học cho đến khi nốt mụn nước cuối cùng liền hằn, vì tất cả nốt mụn nước sẽ liền sớm.